Ngành sản xuất chip và vai trò chiến lược chính trị – kinh tế trên thế giới

1. Chip bán dẫn – “dầu mỏ mới” của thế kỷ 21

Chip bán dẫn (semiconductor) là linh kiện không thể thiếu trong máy tính, smartphone, ô tô điện, AI, thiết bị IoT, vũ khí công nghệ cao. Vì vậy, chip ngày nay được ví như dầu mỏ trong thời đại số – quốc gia nào kiểm soát được chip, quốc gia đó sẽ có ưu thế vượt trội.

2. Chuỗi sản xuất chip toàn cầu phức tạp

• Mỹ: dẫn đầu về thiết kế (Intel, NVIDIA, AMD, Qualcomm).

• Đài Loan (TSMC), Hàn Quốc (Samsung): sản xuất chip tiên tiến nhất thế giới.

• Hà Lan (ASML): độc quyền cung cấp máy in thạch bản EUV.

• Nhật Bản, Đức: cung ứng vật liệu, hóa chất, thấu kính.

• Trung Quốc: tiêu thụ chip lớn nhất, đồng thời đẩy mạnh tự sản xuất nhưng gặp khó vì hạn chế công nghệ EUV.

Một chiếc chip smartphone hoặc card đồ họa có thể đi qua hàng chục quốc gia, mất nhiều tháng mới hoàn thiện.

3. Vai trò chiến lược trong kinh tế

• Trụ cột tăng trưởng: Chip quyết định sự phát triển của các ngành công nghiệp AI, xe điện, 5G, điện toán đám mây.

• Giá trị khổng lồ: Doanh thu ngành bán dẫn toàn cầu năm 2023 đạt hơn 500 tỷ USD và dự báo tiếp tục tăng mạnh.

• Tạo ra chuỗi cung ứng toàn cầu: Quốc gia nào có năng lực sản xuất chip sẽ thu hút vốn đầu tư, công nghệ và việc làm chất lượng cao.

4. Vai trò trong chính trị và an ninh quốc gia

• Cuộc chiến Mỹ – Trung: Mỹ hạn chế Trung Quốc tiếp cận chip tiên tiến, cấm bán máy EUV của ASML cho Trung Quốc.

• Sức mạnh răn đe: Chip hiện diện trong hệ thống vũ khí, vệ tinh, radar, trí tuệ nhân tạo quân sự. Thiếu chip, năng lực quốc phòng sẽ suy giảm.

• Ngoại giao công nghệ: Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc hợp tác và cùng nhau kiểm soát chuỗi cung ứng chip nhằm duy trì lợi thế trước Trung Quốc.

5. Tác động đến người tiêu dùng

• Thiếu chip = giá tăng: Trong giai đoạn 2020–2022, khủng hoảng thiếu chip khiến giá card đồ họa, PC, ô tô tăng vọt.

• Công nghệ chậm lại: Nếu bị gián đoạn nguồn cung, các hãng như Intel, AMD, NVIDIA buộc phải trì hoãn ra mắt sản phẩm.

• Người dùng Việt Nam khi mua PC tại các hệ thống như 365PC Bình Dương chịu ảnh hưởng trực tiếp từ biến động chip toàn cầu.

6. Tương lai ngành sản xuất chip

• Cuộc đua 2nm: TSMC, Samsung, Intel đang chạy đua phát triển chip 2nm, dự kiến ra mắt từ 2025.

• Đa dạng hóa chuỗi cung ứng: Mỹ, Nhật, EU, Ấn Độ đầu tư hàng chục tỷ USD để giảm phụ thuộc vào Đài Loan.

• AI và điện toán lượng tử: Đòi hỏi những con chip ngày càng phức tạp, khiến ngành bán dẫn tiếp tục giữ vai trò chiến lược trong tương lai.

Kết luận

Ngành sản xuất chip không chỉ là lĩnh vực công nghệ, mà còn là trung tâm của cạnh tranh kinh tế – chính trị toàn cầu. Từ smartphone, PC cho đến hệ thống vũ khí hiện đại, tất cả đều phụ thuộc vào con chip nhỏ bé nhưng đầy quyền lực này.